De corona-kromme

Nog steeds heeft onze minister-president geen deskundigen buiten de medische sector opgenomen in zijn Outbreak Management Team, dat bestaat uit 33 medici en 1 communicatieadviseur. En dat terwijl steeds meer duidelijk wordt hoe slecht de coronamaatregelen uitpakken en nog zullen uitpakken voor onze samenleving. Zeker is inmiddels dat het virus niet kan worden uitgeroeid. We moeten dus gaan plannen voor de langere termijn. En daarvan kun je een modelgrafiekje maken met een curve die je de ‘corona-kromme’ zou kunnen noemen. Ze laat de ontwikkeling zien van het aantal coronadoden in 2020 en de vijf jaren daarna. Voor het gemak is alleen uitgegaan van de Nederlandse cijfers. Factoren die de loop van de kromme bepalen:

1. Het coronavirus zal overleven. Anders dan bijvoorbeeld bij het SARS-virus in 2002, worden ook veel mensen besmet zonder dat ze ziek worden. Zij worden uiteraard niet waargenomen, in quarantaine geplaatst en behandeld en kunnen dus in de periode dat ze drager zijn en besmettelijk, grote aantallen anderen besmetten. In dit opzicht is de verspreiding van Corona meervoudig exponentieel. Hier gebruik ik altijd het verhaal van de vijver met die ene waterlelie. Als de waterlelie elke dag in omvang verdubbelt, zou de vijver in 29 dagen voor 50 procent zijn bedekt. Slechts één dag later is dat 100 procent en is er in het water onder de plant geen leven meer mogelijk. Bij corona gaat het om duizenden vijvers.

2. Door de terugkerende lockdowns wordt er veel minder groepsimmuniteit gecreëerd dan wanneer en geen lockdowns zijn. Immers: mensen die zich strikt houden aan de regels en gedurende de crisis weinig risico lopen om besmet te worden, bouwen ook geen immuniteit op. Hoe groter deze groep is, hoe groter het risico op een nieuwe pandemie. De ontwikkeling van vaccins en geneesmiddelen zal hierbij een remmende werking kunnen hebben. Echter, virussen hebben de nare eigenschap dat ze kunnen muteren naar nieuwe varianten waarbij het nog maar de vraag is of de dan ontwikkelde geneesmiddelen en vaccins nog optimaal werken.

3. Door het blijvend financieel compenseren van de coronamaatregelen én door de duizenden faillissementen die er desondanks zullen komen, raakt het geld op en moet er steeds zwaarder bezuinigd worden op de overheidsuitgaven, waaronder die voor de zorg, met alle gevolgen van dien. De rekensom is niet zo moeilijk. De Nederlandse staatsbegroting tot 2020 was keurig op orde: we maakten zelfs 'winst'. Onze internationale reserves bedroegen in maart 2020 iets meer dan 41 miljard euro. Gisteren werd bekend dat het overheidstekort in 2020 zal oplopen tot 92 miljard euro. De oorzaak: sterk verhoogde zorgkosten en het compenseren van (sommige) mensen en bedrijven die aantoonbaar te lijden hebben van de lockdown. In 2021 zal dit gat ook zonder corona groter worden omdat de belastinginkomsten zullen dalen als gevolg van de faillissementen en de bijbehorende werkloosheid die in 2020 is veroorzaakt. Komt er wel een nieuwe coronagolf in 2021 (zie de punten 1 en 2 hierboven) dan zullen deze tekorten nog verder oplopen door weer stijgende zorgkosten en nieuwe compensaties. Omdat er geleend moet worden, zullen ook de rentelasten stijgen. Hierbij is de kans zeer reëel dat Nederland de triple-A status verliest en dus te maken krijgt met hogere rentepercentages. Voor 2022 en de jaren daarna kun je dezelfde spiraal voorspellen. In deze jaren zal er geen sprake meer kunnen zijn van een efficiënte zorg, laat staan compensatiemaatregelen. Dit laat de corona-kromme na die jaren sterk stijgen (vandaar de hockeystick-vorm). Uiteraard is dit een model. Er zijn vele variaties mogelijk en meer variabelen te bedenken, maar de hoofdlijn is duidelijk: het huidige beleid zal voor dit moment een beetje helpen, voor de langere termijn moet er echt iets anders worden bedacht.

Tenslotte: de corona-wereldkaart laat geen misverstand bestaan over de geografie van de corona-crisis: een ziekte die vooral de eerste en tweede wereld treft, maar voor wat betreft incidentie wereldwijd tot de lagere middenmoot behoort. Besmettingshaarden: ski-vakanties, vliegverkeer, cruises en feestelijke, zakelijke en culturele samenkomsten. De derde wereld heeft andere problemen. Bijvoorbeeld de infectieziekte malaria, die elk jaar 216.000.000 mensen treft en meer dan 450.000 dodelijke slachtoffers maakt. In Afrika is de ziekte verantwoordelijk voor 20% van de kindersterfte. Hoor je niet zoveel over....

Bronnen
Over de drie punten die ik hierboven noem is veel informatie te vinden op internet. Google bijvoorbeeld op "will corona return, scientific" (1), "corona, group immunity, scientific" (2), en (3) "Nederland, internationale reserves". Voorbeelden: (1) https://www.nature.com/articles/d41586-020-00938-0 en https://www.trouw.nl/wetenschap/de-nederlandse-virusaanpak-is-niet-zonder-risico~b7369b89/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F, (2), https://www.nature.com/articles/d41586-020-01098-x en (3) https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/inkomsten-en-uitgaven-van-het-rijk-2020 en https://www.ecb.europa.eu/stats/ecb_statistics/escb/html/index.en.html