DE KLIMAAT PARADOX

“We proberen de klimaatverandering tot staan te brengen met het doel de wereld leefbaar te houden en daarmee onze levens en die van ons nageslacht te redden en te verlengen. Tegelijkertijd verdringen we het idee dat we juist daarmee meehelpen aan het vergroten en versnellen van de naderende klimatologische apocalyps. Dat is de klimaatparadox.”

“Intussen vloeien de miljarden naar de windmolenparken en kunnen we ons afvragen welke industriële complexen, gelieerd aan welke publieke organen daar nu weer achter zitten.”

“Het intomen van bevolkingsgroei was in 1972 het belangrijkste thema van de Club van Rome, maar is nu uit de discussie verdwenen. De zoektocht naar het antwoord op de vraag hoe dat zo gekomen is, levert een ongemakkelijke waarheid op. De exponentiële groei van de wereldbevolking in combinatie met welvaartsgroei is, in haar consequenties, immers nog steeds de belangrijkste motor van klimaatverandering. De oorzaak: onze natuurlijke, maar in de kern destructieve neiging om tegen elke prijs mensenlevens te redden en te verlengen.”

“De bereidheid van mensen om naar elkaar te luisteren en het eigen gelijk op de tweede plaats te zetten, is de meest schaarse bron op aarde. Meer nog dan olie, metaal, schone lucht, kapitaal, arbeid of technologie.”
(naar Donella Meadows, 1994)

“Het uitvoeren van twee simpele zoekopdrachten in Google veroorzaakt evenveel CO2 als het koken van een keteltje water. Dat is niet het gevolg van de energie die nodig is voor de computer of mobiele telefoon van de gebruiker, maar van het stroomverbruik van de providers, de zoekmachines en - vooral - hun koelinstallaties.”

“Het in stand houden van onze soort door onbeperkte reproductie en door maatregelen die erop zijn gericht zo lang mogelijk te leven, is een Darwiniaans doel geworden. We investeren in medemenselijkheid en voeden tegelijkertijd het monster dat daaruit voortkomt.”

“Het klimaatdebat is hard toe aan een synthese: geloof in het bestaan van de crisis, scepsis over de verwachting dat die is op te lossen en pragmatisme over de vraag wat er dan wel moet gebeuren.”

Het in toom houden van de wereldwijde bevolkingsgroei was in 1972 het belangrijkste thema in het Rapport van de Club van Rome, maar is in de decennia daarna uit de discussie verdwenen. De zoektocht naar het antwoord op de vraag hoe dat zo gekomen is, levert een ongemakkelijke waarheid op. De exponentiële groei van de wereldbevolking is in haar consequenties immers nog steeds de belangrijkste motor van klimaatverandering. Het inperken ervan vereist een bredere blik dan alleen die van geboortebeperking: we zullen het vooral moeten hebben over onze natuurlijke, maar in de kern destructieve neiging om tegen elke prijs mensenlevens te redden en te verlengen. Wanneer we daarover niet willen praten, resteert ons slechts één alternatief: we leggen ons erbij neer dat de wereldbevolking onstuimig zal blijven groeien én dat het klimaat zich voorbereidt op een apocalyptisch tegenoffensief. Tegelijkertijd moeten we alle beschikbare middelen inzetten om onszelf in veiligheid te brengen. Daarna is …

De klimaatparadox' beschrijft de dilemma's in de wereldwijde ontwikkeling: de complicaties die optreden bij een (groeiende) welvaart en de klimaateffecten ervan. Het boek begint met het Rapport van de Club van Rome. Hierin wordt aangegeven dat overbevolking een hoofdoorzaak is van klimaatproblemen. Maar bevolkingsgroei remmen is een ethische kwestie. Zo ook het beperken van welvaart, mensen met mobiele telefoons, mobiliteit en andere veroorzakers van klimaatproblemen.

Nu – 46 jaar later – is er nog relatief weinig bereikt, maar wel meer bestudeerd. Een grote schaarste is 'de bereidheid van mensen om naar elkaar te luisteren en hun eigen gelijk op de tweede plaats te zetten'. Dit maakt dat dit boek klimaatbeheersing breder trekt en ook de gedragskant en de bereidheid om oplossingen te realiseren erbij betrekt.

Het boek benadert de klimaatdiscussie vanuit de historische context. Gericht op beslissers in klimaatvraagstukken en iedereen die er belangstelling voor heef…

Peter van Druenen (Vlissingen, 1952) is historicus, schrijver, uitgever en internetpionier. Hij schreef vele bedrijfsgeschiedenissen, waaronder een standaardwerk over de geschiedenis van de zuivelcoöperatie in Nederland. Ook publiceerde hij over digitaal uitgeven. In 2015 verscheen van hem het monumentale Kapers, Arbeiders, een historisch-demografische stadsgeschiedenis van Vlissingen die op de shortlist van de Zeeuwse Boekenprijs stond. Momenteel werkt hij aan een studie over de omvang van migratiebewegingen in de vroegmoderne tijd. Tevens is hij als bestuurder actief bij verschillende cultuurhistorische en wetenschappelijke organisaties.